Trong thực tế, có rất nhiều người thắc mắc khi tham gia giao thông lực lượng nào có quyền dừng phương tiện, kiểm tra giấy tờ và sử phạt hành vi vi phạm giao thông?
Những người có thẩm quyền dừng phương tiện và xử phạt hành vi vi phạm của người tham gia giao thông trong lĩnh vực giao thông đường bộ bao gồm:
- CSGT đeo biển hiệu và Giấy chứng nhận cảnh sát tuần tra, kiểm soát giao thông đường bộ;
- Lực lượng cảnh sát khác và công an xã, phường, thị trấn khi được huy động phối hợp với CSGT đường bộ theo kế hoạch đã được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt;
- Thanh tra giao thông trong một số trường hợp mà hành vi vi phạm thuộc thẩm quyền xử phạt.
Ngoài ra, các lực lượng khác không có quyền dừng xe và xử phạt vi phạm trong lĩnh vực giao thông đường bộ mà chỉ có quyền dừng xe khi có hành vi vi phạm thuộc thuộc các lĩnh vực mà họ quản lý.
Theo thông tư 01/2016/TT-BCA Quy định nhiệm vụ, quyền hạn, hình thức, nội dung tuần tra, kiểm soát giao thông đường bộ của cảnh sát giao thông có hiệu lực từ ngày 15/02/2016, thông tư này được thay thế Thông tư 65 ban hành ngày 30/10/2012.
Theo đó cảnh sát giao thông được quyền dừng xe trong 5 trường hợp sau:
1. Trực tiếp nhìn thấy hoặc thông qua các phương tiện, thiết bị kỹ thuật nghiệp vụ mà phát hiện, ghi nhận được các hành vi vi phạm pháp luật về giao thông đường bộ.
2. Thực hiện bắt dừng xe theo kế hoạch, mệnh lệnh tổng kiểm soát của Cục trưởng Cục Cảnh sát giao thông đường bộ – đường sắt, hoặc Giám đốc Công an cấp tỉnh trở lên.
3. Thực hiện bắt dừng xe theo phương án, kế hoạch công tác của Trưởng phòng Hướng dẫn và Tổ chức tuần tra, kiểm soát giao thông thuộc Cục Cảnh sát giao thông đường bộ – đường sắt, Trưởng phòng Cảnh sát giao thông hay Trưởng Công an cấp huyện trở lên về việc kiểm soát, xử lý vi phạm giao thông đường bộ theo chuyên đề.
4. Cán bộ tuần tra khi bắt dừng xe đưa ra văn bản của thủ trưởng hay phó thủ trưởng cơ quan điều tra từ cấp huyện trở lên; hoặc văn bản đề nghị của các cơ quan chức năng có liên quan về dừng phương tiện để kiểm soát phục vụ công tác bảo đảm an ninh, trật tự.
5. Bắt dừng xe theo tin báo của các cơ quan, tổ chức hay cá nhân về hành vi vi phạm pháp luật của người và phương tiện tham gia giao thông.
Khi đã dừng xe vào, lực lượng cảnh sát phải chào theo đúng quy định và phải thông báo rõ lỗi cho người vi phạm, rồi mới yêu cầu cho xem giấy tờ.
Đối với lực lượng cảnh sát cơ động, cảnh sát trật tự, cảnh sát 113 thì chỉ có thẩm quyền xử phạt đối với các hành vi vi phạm như sau:
- Không bật đèn xe khi trời tối
- Những người tham gia giao thông không đội mũ bảo hiểm hoặc không cài khuy theo đúng cách
- Chở quá số người quy định
- Đỗ xe chiếm một phần đường xe chạy mà không đặt ngay báo hiệu nguy hiểm ở phía trước và phía sau xe theo quy định.
- Bấm còi hoặc gây ồn ào, tiếng động lớn làm ảnh hưởng đến sự yên tĩnh trong đô thị và khu đông dân cư.
- Dừng xe không sát theo lề đường, hè phố phía bên phải theo chiều đi hoặc bánh xe gần nhất cách lề đường, hè phố quá 0,25 m.
- Quay đầu xe tại nơi đường bộ giao nhau cùng mức với đường sắt.
- Đi vào đường cấm, khu vực cấm; đi ngược chiều của đường một chiều, trừ trường hợp xe ưu tiên đang đi làm nhiệm vụ khẩn cấp theo quy định.
- Dừng xe, đỗ xe, quay đầu xe trái quy định gây ùn tắc giao thông;
- Tụ tập từ 3 (ba) xe trở lên ở lòng đường, trên cầu, trong hầm đường bộ.
- Không chấp hành hiệu lệnh của người điều khiển giao thông hoặc kiểm soát giao thông.
- Điều khiển xe trong tình trạng say xỉn.
- Điều khiển xe trên đường mà trong cơ thể có chất ma túy.
- Điều khiển xe lạng lách, đánh võng, chạy quá tốc độ đuổi nhau trên đường bộ.
- Người điều khiển xe hoặc người ngồi trên xe bám, kéo, đẩy xe khác, vật khác, dẫn dắt súc vật, mang vác vật cồng kềnh.
Đối với các lực lượng khác như quản lý thị trường, dân quân…sẽ không có quyền dừng phương tiện và sử phạt các hành vi vi phạm giao thông đường bộ mà chỉ có quyền dừng các phương tiện có hành vi vi phạm như buôn hàng lậu, hàng giả…
